Il-frawli tissemma l-ewwel darba fid-dizzjunarji Maltin għall-ħabta tal-1760. De Soldanis isemmi l-'fraula' u 'frauli' fid-Damma tal-Kliem Kartaġiniż.

Glossarju

bixkilla tal-frawli bixkilla tal-qasab, dejqa u tawwalija, li tintuża għall-ġarr tal-frawli mingħand il-bidwi sal-bejjiegħ tal-ħaxix. Matul is-snin inħolqu żewġ qisien ta’ bxiekel, waħda usa’ mill-oħra.

frawla rqiqa ta’ Malta frawli li llum m’għadekx issibha għalkemm missirijietna jiftakruha sew u kollha kelma waħda kemm kienet ħelwa u tajba

frotta soda frotta mhux ratba

ġlata meta taqa’ n-nida fi ljieli kesħin tax-xitwa tista’ tagħqad u tifforma l-ġlata li taħraq il-weraq mas-sebħ u ma’ tlugħ ix-xemx

għeliem disinji personalizzati fil-bixkilla biex il-bidwi jagħraf il-bxiekel tiegħu

ħammiela ħamrija f’forma ta’ kaxxa żgħira biex fiha titħawwel il-frawli

ħliefa il-werqa ta’ mal-frotta

kannestru tal-frawli bħal bixkilla tal-qasab imma wiesa’ u kemxejn baxx

mard tal-abjad mard tal-moffa bajda

maxat biċċa xogħol li kienet issir għall-Milied. Il-bidwi kien juża barraxa taż-żrar biex ineħħi l-weraq niexef u dgħajjef u l-ħjut li jkun baqa’ wara li jkun ħa l-ġdid li ried. B’hekk fil-ħammiela jibqa’ biss ix-xitel nadif u b’saħħtu.

niġġem meta x-xitel tal-frawli jagħmel xitel ġdid permezz ta’ ħjut tawwalin. Dan il-proċess naturali kien jiġi mxebbah mal-istess proċess li tagħmel ix-xitla tan-niġem. Fil-kuntest tal-frawli, il-bidwi jieħu gost li l-frawla tniġġem.

pitkal persuna li xogħolha jixtri u jiġbor l-għelejjel tar-raba’ mingħand il-bdiewa biex imbagħad ibigħhom lil tal-ħwienet u lill-bejjiegħa tal-ħaxix. Dari kien hawn pitkala  f’diversi nħawi, bħal ngħidu aħna r-Rabat, Birkirkara, il-Blata l-Bajda, il-Marsa u Bormla.

qaleb jew ġonta tal-frawli bixkilla tal-qasab daqs nofs dik tal-frawli. Kienet tintuża meta ma jkunx hemm frawli biżżejjed biex timtela bixkilla normali.

qargħa twila il-bidwi kien iħalli qargħa twila għaż-żerriegħa minn sena għal oħra. Wara li tkun immaturat u nixfet, din kienet tinqata’ mill-għerq u tintrefa’ għas-sena ta’ wara. Meta jasal iż-żmien kien jiftaħ il-qargħa twila minn tarf u wara li jbattal iż-żerriegħa minn ġewwa kien juża l-qargħa vojta li jibqa’ biex jaqta’ l-frawli ġo fiha minħabba li kienet tkun muswafa minn ġewwa u b’hekk il-frawli ma titkagħbarx.

rema (tarmi) ipproduċa b’daqs akbar

rmonda il-bidwi kien jaqla’ numru ta’ xitel minn fost xitel ieħor biex inaqqas in-numru u b’hekk joħloq ftit spazju bejn ix-xitel

sieqja kanal tal-ħamrija minn fejn jgħaddi l-ilma biex iwassal l-ilma mill-kanali sal-ħammiela

sflaska ħabel irqiq imma eħxen minn spaga

taħwil kien isir għal Diċembru billi jinqata’ x-xitel tal-frawli li jkun għadu mwaħħal mal-omm u jitħawwel fil-ħmiemel f’għalqa mistrieħa virgi arbuxell li kien jipproduċi qasab suwed. Jikber fil-widien maġenb nixxigħat tal-ilma.

weraq tal-qasab kien jitqiegħed u jintrabat fil-wiċċ tal-bixkilla biex jagħlaq il-frawli ħalli ma tinxteridx minn ġol-bixkilla.

weraq tat-tin kien jintuża biex jitqiegħed fil-qiegħ tal-bixkilla ħalli l-frawli jmiss ma’ werqa ratba u mhux mal-qasab iebes

____________________________
Nirringrazja lil
Victoria Mifsud, Mario Vassallo, Paul Vella u Olvin Vella tar-riċerka

X'taħseb dwar dan l-artiklu/ glossarju? Għoġbitek? Ħalli l-kummenti u r-rating tiegħek hawn taħt u agħfas share biex inkomplu nwasslulek aktar artikli li jgħoġbuk.